Ailke Westerhof (Leens, 27 april 1876 - Leens, 4 september 1946) was een Nederlandse verpleegster die in het Rode Kruis diende tijdens de Balkanoorlogen en de Eerste Wereldoorlog, dochter van de grofsmeden Ebel Westerhof en Itje de Vries. Ailke had nog meerdere broers en zussen waarvan Ailke de oudste was.
Op 18-jarige leeftijd vertrok zij vanuit Leens naar Amsterdam en werd daar verpleegster in de kliniek van prof. Mennes de Leon. En werkte later nog als hoofdstafverpleegster bij de Vrijwillige Burgerwacht en docente bij het Rode Kruis afd. Amsterdam.
Als Rode Kruisverpleegster heeft zij lange jaren bij en op de slagvelden dienstgedaan. Het eerst in de Balkanoorlog van 1912 - 1914, toen zij deel uitmaakte van de Nederlandsche ambulance onder leiding van dokter van Tienhovenen en dokter van Dijk.
Tijdens de 1ste Wereldoorlog diende zij in Hongarije. Zij trok viermaal naar Servië, had vlektyfus, kreeg telkens malaria, moest aan een hand worden geopereerd, waarbij een van haar vingers is geamputeerd en maakte de meeste verschrikkingen van de oorlog van heel nabij mee. Vele onderscheidingen heeft zij voor haar werk ontvangen.
In 1935 ontving het hoofdbestuur van het Ned. Rode Kruis bericht van het Comité International te Genève, dat aan zuster Westerhof de Florence Nightingale-medaille was verleend.
Deze hoge onderscheiding werd slechts in zeer bijzondere gevallen toegekend, wanneer werkelijk buitengewone offerzin, moed en bekwaamheid door verpleegsters is betoond in tijd van oorlog, bij rampen of epidemieën. Deze eigenschappen heeft zuster Westerhof in de jaren 1913 - 1920 voortdurend bewezen in hoge mate te bezitten.
Zuster Westerhof vertrok in 1913 toen de Balkanoorlog was uitgebroken, met de ambulance van dokter van Tienhoven naar Servië. In het jaar 1914 vertrok zij op eigen risico voor de tweede maal naar Servië, waar zij bij het Servische Roode Kruis te Waljewe werkzaam was. Alle verschrikkingen van den oorlog heeft zij daar meegemaakt, arbeidende te midden van net geweldig aantal gewonden. De vlektyfus, waar ook een veertiental doctoren aan stierven, tastte haar aan, ze genas van de ziekte, doch moest voor herstel naar Holland terug keren.
Ailke Westerhof geschilderd door Bartele Peizel in 1918. (© Marten de Leeuw.)
Schiphol, 20 juni 1935, uitreiking der Florence Nightingale Medaille aan zuster Westerhof door Prinses Juliana
Rede van Prinses Juliana.
De Prinses sprak zuster Westerhof als volgt toe: „Een zeer bijzonder genoegen is het mij, U, zuster Westerhof, heden de hoge onderscheiding te kunnen uitreiken, die het Comité International U op 12 mei jl. heeft toegekend. Ik wens U daarmede van ganser harte geluk. Deze toekenning geschiedt eenmaal in de twee jaren, zoals men weet. Twintig andere verpleegsters, tot 20 verschillende landen behorend, zijn met U, dat ereteken waardig geoordeeld en het was een bijzondere voldoening op de lijst ook Nederland vermeld te mogen zien. Sober, in enkele regels, worden in 't off. Document enige data en plaatsnamen genoemd maar wanneer men weet met hoe groten ernst en hoe bijzondere nauwgezetheid het Internationale Rode Kruis zich met de taak der toewijzing kwijt, waardoor zorgvuldig wordt gewaakt, dat het hoge waarde peil der Florence Nightingale Medaille blijft gehandhaafd, dan beseft men ook, dat men zich te Genève van de werkelijke verdiensten der uitverkorenen onder de voorgestelde kandidaten wel terdege rekenschap pleegt te geven. In de eer van zulk een onderscheiding deelt dus het land, waarin zulke verpleegsters zijn opgegroeid.
Zuster Westerhof! Het ligt geenszins in mijn bedoeling, na hetgeen reeds in verschillende artikelen over uw persoon en uw werk werd gepubliceerd, een beschrijving te geven, van wat door u, in het bijzonder tussen de jaren 1912 en 1919 is verricht. Het relaas daarvan zou in hoge mate belangwekkend zijn en alle hier aanwezigen ongetwijfeld boeien, doch het zou, onvermijdelijk, te lang worden en naar ik meen, niet in overeenstemming zijn met Uw eigen wensen. Want het is mij bekend, dat juist de aantrekkelijke eenvoud, die de werkelijk grote karakters kenmerkt, de kroon zet op uwen offerzin, Uwen moed, Uwe bekwaamheid,
Uwe onvermoeide toewijding aan het verheven doel, dat U steeds voor ogen stond, staat en staan zal: het dienen van den lijdende medemens. Moge het U gegeven zijn, dat nog vele jaren te kunnen doen met vollen inzet van de U in zo bijzonder rijke mate geschonken gaven.
Ik verzoek U thans nader te willen treden, ten einde bij de vele eervolle onderscheidingen, die u reeds sieren, nog de medaille in ontvangst te nemen, die zoo terecht den naam draagt van haar, van wie zo grote, zo edele, zo onvergankelijke bezieling is uitgegaan". Na afloop van deze plechtigheid is het ambulancevliegtuig gedemonstreerd, waarna de thee is geserveerd.
Leens, 02-05-1936, Zuster A. Westerhofstraat
De geboorteplaats Leens noemt een straat naar haar. De Westerstraat, de hoofdstraat van het dorp Leens is omgedoopt in Zuster A. Westerhofstraat. De geboorteplaats van zuster Westerhof heeft haar op deze wijze willen eren voor haar burgerzin en verdiensten.
Leens, 09-09-1946, begrafenis zuster Ailke Westerhof
Ailke Westerhof stierf in hetzelfde huis als waar ze was geboren. Het huis en de smederij waar haar ouders en broers werkten, is nu een nationaal monument. Het werd bedreigd met sloop, maar 1975 is er begonnen met de restauratie.
Onder grote belangstelling, zowel van overheidswege als van particuliere zijde, werd het stoffelijk overschot van zuster A. Westerhof te Leens ter aarde gesteld. Aan de groeve werd allereerst het woord gevoerd door de burgemeester van Leens de heer J. N. Spoelstra, die wees op de grote verdiensten van de overledene jegens de lijdende mensheid. Hierna sprak zuster A. P. Dijkstra van Groningen als oud-collega en namens het hoofdbestuur en de afdeelingen in Groningen van het Rode Kruis een kort woord van afscheid tot haar, die zoveel voor het Rode Kruis had betekend. Ds. Baas las eerst Ps. 23 en hield vervolgens een korte toespraak.
Met het bidden van het „Onze Vader" werd de plechtigheid besloten. Een familielid dankte voor de belangstelling.
Een drietal bloemstukken, waaronder een van het Rode Kruis, dekte de baar. Het was een eenvoudige, treffende plechtigheid.